Trang trí bệ thờ Chăm ở Văn Thạch Hòa (Phong Điền)

Địa điểm: Xóm Cồn Chùa, thôn Vân Trạch Hòa, xã Phong Thu, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.

Vân Trạch Hòa là tên gọi chung của một quần thể phế tích kiến trúc Chăm nằm trên địa bàn xóm Cồn Chùa, thôn Vân Trạch Hòa, xã Phong Thu, huyện Phong Điền. Quần thể di tích kiến trúc này đã bị đổ nát từ lâu. Các điều tra báo cáo được biết đến phế tích Vân Trạch Hòa với một số tác phẩm điêu khắc được H.Parmenier đưa vào danh mục “Thống kê và miêu tả các di tích Chàm ở Trung Kỳ” xuất bản năm 1919.

Tháng 8 năm 1999, Viện Khảo cổ học và Bảo tàng Tổng hợp Tỉnh đã chính thức khai quật. Vân Trạch Hòa là một tổng thể phế tích kiến trúc lớn, gồm nhiều công trình kiến trúc chính, các công trình kiến trúc liên quan nhưng cuộc khai quật này chỉ dừng lại trên một công trình kiến trúc nơi đã phát hiện ra bệ thờ năm 1991 và tổ chức điều tra, thám sát một số phế tích kiến trúc liên quan.

Kết quả khai quật đã làm xuất lộ 3 công trình kiến trúc; phục dựng được bình đồ của công trình kiến trúc chính và hai bình đồ tháp phụ phía Bắc. Về hiện vật thu được: 01 chiếc đế kê bệ thờ; 2 bệ thờ; 3 mảnh tượng khắc tạc hình đầu voi, đầu tu sĩ, tu sĩ hai tay chắp trước ngực; 1 bệ Yony – Linga; 2 bệ Yony; 1 chiếc đá bệ cửa; 2 thanh đá hình trụ khối dài, 4 chiếc chân tảng… đặc biệt, có 4 hiện vật kim loại màu vàng, dát mỏng, một mảnh có hình hoa 7 cánh xòe cân xứng, 3 mảnh còn lại hình không rõ ràng.

Với mặt bằng kiến trúc hiện biết, có thể thấy đây là loại hình kiến trúc tôn giáo. Niên đại của phế tích Vân Trạch Hòa vào khoảng cuối thế kỷ IX đầu thế kỷ X.