1. Dòng chảy 3 tháng liên tục nhỏ nhất năm
Dòng chảy cạn kiệt kéo dài sẽ ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống xã hội, đặc biệt là sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt của con người. Để xác định các thời kỳ cạn kiệt kéo dài và khả năng xuất hiện, trong phần này sẽ tính toán đặc trưng dòng chảy của 3 tháng liên tiếp, nhằm cung cấp thông tin hỗ trợ cho việc khai thác, sử dụng nước, cơ cấu mùa vụ trong mùa cạn.
Dòng chảy 3 tháng liên tục nhỏ nhất năm có sự biến động khá lớn về lượng cũng như về thời gian xuất hiện. Ba tháng liên tục có dòng chảy nhỏ nhất thường rơi vào tháng 2-4, tháng 3-5 hoặc tháng 6-8. Dòng chảy của ba tháng này chỉ chiếm 5-15% dòng chảy năm. Theo số liệu thực đo sông Tả Trạch, tại Thượng Nhật, khả năng xuất hiện thời kỳ có dòng chảy nhỏ nhất trong năm như sau (bảng 13.4).
Bảng 13.4. Khả năng xuất hiện dòng chảy 3 tháng liên tục nhỏ nhất năm trên sông Tả Trạch
|
Tháng
|
1-3
|
2-4
|
3-5
|
4-6
|
5-7
|
6-8
|
7-9
|
|
Khả năng xuất hiện (%)
|
0
|
41
|
31
|
3
|
3
|
9
|
13
|
Hình 13.4. Khả năng xuất hiện dòng chảy 3 tháng liên tục nhỏ nhất năm trên sông Tả Trạch
Như vậy, tháng 2-5 là thời gian dòng chảy có lượng dòng chảy nhỏ nhất trong năm, đặc biệt là 3 tháng 2-4.
2. Dòng chảy tháng nhỏ nhất năm
Qua số liệu của các trạm thấy dòng chảy tháng nhỏ nhất thường nằm trong 3 tháng có lượng dòng chảy nhỏ nhất năm. Thời gian xuất hiện dòng chảy nhỏ nhất thường vào tháng 3, 4, tháng 7, 8 (bảng 3.110). Lượng dòng chảy của tháng nhỏ nhất chỉ chiếm khoảng 1-5% lượng dòng chảy năm và khoảng 5-15% lượng dòng chảy mùa cạn.
Bảng 13.5. Khả năng xuất hiện dòng chảy tháng nhỏ nhất năm trên sông Tả Trạch
|
Tháng
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Khả năng xuất hiện (%)
|
0
|
0
|
19
|
38
|
6
|
0
|
16
|
22
|
0
|
Hình 13.5. Khả năng xuất hiện dòng chảy tháng nhỏ nhất năm trên sông Tả Trạch
3. Thời kỳ cạn kiệt nhất
Thời kỳ cạn kiệt nhất ở trong sông thường rơi vào tháng 4, 5 hoặc tháng 7, 8 do vào các tháng đầu mùa cạn dòng chảy ngầm cung cấp cho dòng chảy trong sông giảm dần, đến tháng 5, 6 thường xuất hiện mưa tiểu mãn nên dòng chảy được nâng cao hơn, tháng 8, 9 bắt đầu xuất hiện mưa lớn, tuy nhiên cũng có năm mưa lớn xuất hiện muộn hơn, dòng chảy cạn kiệt xuất hiện vào tháng 8.
Theo số liệu thực đo tại trạm Thượng Nhật từ năm 1981 đến năm 2012, lưu lượng nhỏ nhất năm thường xuất hiện vào cuối tháng 4 hoặc cuối tháng 8, với khả năng xuất hiện của hai tháng này vào khoảng 60-65%. Một vài năm do mưa tiểu mãn xảy ra muộn, dòng chảy nhỏ nhất xuất hiện vào giữa hoặc cuối tháng 5, với tần suất khoảng 15%.
Bảng 13.6. Đặc trưng dòng chảy nhỏ nhất sông Tả Trạch, trạm Thượng Nhật
|
Tháng
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
QminTB(m3/s)
|
10,8
|
6,26
|
4,59
|
4,50
|
8,26
|
8,26
|
5,73
|
7,70
|
18,16
|
|
QminTĐ (m3/s)
|
3,89
|
2,50
|
1,90
|
1,70
|
1,70
|
1,80
|
0,38
|
1,40
|
1,80
|
Chú thích: QminTB là lưu lượng nhỏ nhất TBNN; QminTĐ là lưu lượng nhỏ nhất tuyệt đối từ 1981-2012