Địa điểm: Làng Thanh Lương, xã Hương Xuân, huyện Hương Trà, (nay là phường Hương Xuân, thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế).

Ðặng Huy Trứ sinh năm 1825 tại làng Thanh Lương (nay là phường Hương Xuân, thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế).

Đặng Huy Trứ là người thông minh, chính trực, năm 18 tuổi đỗ cử nhân, năm 1847 thi Hội đỗ đầu (Giải nguyên) và bước vào quan trường năm 1856. Ðặng Huy Trứ là người có tư tưởng canh tân đất nước, là nhà văn, nhà thơ, đã để lại cho di sản văn hóa dân tộc 12 tập thơ và 10 cuốn sách. Ông còn là vị thủy tổ của ngành nhiếp ảnh Việt Nam. Ðặng Huy Trứ mất ngày 7-8-1874 trong sứ mệnh chống thực dân Pháp.

Nhà thờ Đặng Huy Trứ được xây dựng năm 1930, tại quê hương Thanh Lương. Nhà thờ kết cấu theo lối nhà rường truyền thống, hình vuông gồm một gian hai chái, mái lợp ngói liệt, cửa bản khoa. Toàn bộ khung nhà làm bằng gỗ mít, các xuyên, trến, đầu kèo chạm trổ hoa lá, gờ nổi chạy dài.

Phần mộ Đặng Huy Trứ được đặt tại thôn Hiền Sĩ, xã Phong Sơn, huyện Phong Điền trên một gò đồi cạnh sông Bồ. Đến năm 1927 mới dựng bia. Năm 1930, bà Đặng Thị Sâm, cháu nội Đặng Huy Trứ đã xây lăng mộ cho ông. Lăng xây theo hình trứng ngỗng, dài 9,5m, rộng 8,6m, cao 0,7m. Năm 1990 ông Đặng Hưng Doanh bỏ tiền xây thêm tấm bia nằm phía ngoài lăng có nội dung: “Mộ Đặng Huy Trứ 1825 -1874 nhà yêu nước, nhà thơ”. Năm 1995, Bảo tàng Lịch sử và cách mạng Thừa Thiên Huế đã trùng tu lại ngôi mộ của ông.

Di tích Lăng mộ và Nhà thờ Đặng Huy Trứ đã được Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) công nhận là di tích cấp quốc gia tại Quyết định số 2307QÐ/VH ngày 30-12-1991.