Ngôi nhà rường hơn 130 năm tuổi của gia đình bà Nguyễn Thị Ngộ (SN 1941, ở tại số 3 Phạm Thị Liên, phường Kim Long, thành phố Huế). Bà Ngộ cho biết, toàn bộ khu nhà vườn có diện tích gần 4.000m2, riêng ngôi nhà rường cổ vừa hạ giải có kiến trúc 3 gian 2 chái được xây dựng từ năm 1890. Đến nay nhiều hạng mục quan trọng như mái ngói, khung gỗ đều bị mối mọt làm vỡ, đứt gãy, thấm dột, toàn bộ căn nhà xuống cấp nghiêm trọng. Bên cạnh đó, do khuôn viên vườn chưa được chỉnh trang, cải tạo nên khá nhếch nhác, chưa thu hút du khách đến tham quan.

Qua công tác kiểm tra, khảo sát, đánh giá tình trạng xuống cấp ngôi nhà rường cổ của gia đình bà Nguyễn Thị Ngộ, UBND thành phố Huế đã đưa ngôi nhà rường này vào danh mục thực hiện Đề án chính sách hỗ trợ, bảo vệ và phát huy giá trị nhà vườn đặc trưng trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2023 – 2026. Vào cuối tháng 9 năm 2024, Ban Quản lý và bảo vệ nhà vườn Huế đã tiến hành khởi công trùng tu ngôi nhà rường cổ này. Theo đó, nhà rường được hạ giải toàn bộ hệ mái ngói liệt, hệ khung gỗ để phục hồi; hệ thống ván vách, cửa, liên ba, ván trần sẽ được thay thế một số lá cửa, phục hồi các cấu kiện hư hỏng nặng, tu bổ, xử lý một số cấu kiện còn tốt để tái sử dụng. Tổng kinh phí trùng tu nhà rường này khoảng hơn 1,1 tỷ đồng từ Quỹ Hỗ trợ bảo vệ và phát huy giá trị nhà vườn Huế đặc trưng.

“Gia đình chúng tôi rất vui mừng khi được UBND thành phố Huế quan tâm hỗ trợ kinh phí trùng tu ngôi nhà rường cổ. Sau khi việc trùng tu hoàn thiện, chúng tôi sẽ tôn tạo lại khu vườn sạch đẹp để có thể đón khách du lịch đến tham quan”, bà Ngộ chia sẻ.

Bên cạnh những ngôi nhà rường cổ nằm trong Đề án chính sách hỗ trợ, bảo vệ và phát huy giá trị nhà vườn đặc trưng trên địa bàn tỉnh, thời gian qua có nhiều chủ nhà vườn tại địa phương này cũng đã tự đầu tư, tu bổ nhà vườn. Điển hình như nhà vườn của gia đình ông Phạm Đăng Thiêm tại số 6 Kim Long, phường Kim Long (phủ thờ Đức Quốc Công). Từ nguồn kinh phí xã hội hóa, chủ nhà vườn này đã tự trùng tu, tôn tạo công trình và hiện đã hoàn thành công tác trùng tu, giúp bảo tồn, chống xuống cấp công trình.

Tại phố cổ Bao Vinh (phường Hương Vinh, thành phố Huế) hiện có 14 ngôi nhà rường cổ hàng trăm năm tuổi cũng bị xuống cấp, hư hỏng chờ bảo tồn, tu bổ. Mới đây vào ngày 5/9/2024, UBND thành phố Huế đã ban hành quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư dự án tu bổ, chống xuống cấp ngôi nhà rường cổ tại số 77B Bao Vinh của gia đình bà Phan Thị Diệu Liên thuộc danh mục Đề án chính sách hỗ trợ, bảo vệ và phát huy giá trị nhà rường cổ Bao Vinh. Đồng thời giao Ban Quản lý và bảo vệ nhà vườn Huế triển khai các bước tiếp theo để hoàn thành báo cáo kinh tế kỹ thuật của dự án trình cấp có thẩm quyền quyết định đầu tư dự án theo đúng quy định.

Bà Phan Thị Diệu Liên cho hay, ngôi nhà rường của gia đình có diện tích 139m2 được xây dựng từ năm 1914, phân loại nhà rường cổ loại 1. Do việc tu bổ tổng thể công trình nhà rường tốn quá nhiều kinh phí nên sau vài lần sửa chữa nhỏ, hiện nhà rường xuống cấp rất nặng, cột kèo, mái ngói mục nát, vào mùa mưa thấm dột khắp nơi. “Khi nghe thông tin nhà rường của chúng tôi được tham gia vào Đề án Chính sách hỗ trợ, bảo vệ và phát huy giá trị nhà rường cổ Bao Vinh thì gia đình rất vui mừng. Hy vọng qua công tác tu bổ, tôn tạo, ngôi nhà rường này sẽ trở nên kiên cố, đẹp đẽ, an toàn hơn và trở thành địa chỉ hấp dẫn thu hút du khách đến với phố cổ Bao Vinh”, bà Liên bày tỏ niềm vui.

Lễ khởi công Công trình tu bổ, chống xuống cấp nhà rường tại số 77B Bao Vinh, phường Hương Vinh, thành phố Huế
vào ngày 08/11/202 do UBND Thành phố, Ban Quản lý và bảo vệ nhà vườn Huế tổ chức

Ông Trần Song, Phó Chủ tịch UBND thành phố Huế cho biết, ngoài các Đề án tu bổ, tôn tạo các nhà rường kể trên, hiện Ban Quản lý và bảo vệ nhà vườn Huế đang phối hợp với các đơn vị, địa phương liên quan triển khai hỗ trợ tôn tạo, phát triển khuôn viên vườn của một số nhà vườn ở địa bàn thành phố Huế. Đồng thời hỗ trợ cải tạo, nâng cấp cơ sở nhà vườn, nhà rường phục vụ lưu trú; đào tạo nghề, truyền nghề và tổ chức chương trình khảo sát, xây dựng tua tuyến, quảng bá du lịch cộng đồng tại các phường Kim Long, Thủy Biều, là nơi có nhiều ngôi nhà vườn, nhà rường cổ.

“Việc đầu tư, tu bổ chống xuống cấp các ngôi nhà vườn, nhà rường cổ là việc làm cần thiết nhằm gìn giữ, bảo tồn những giá trị đặc trưng của nhà vườn Huế. Từ đó góp phần phát huy hiệu quả khai thác kinh tế du lịch của nhà vườn Huế, tạo được sự đồng thuận và hình thành ý thức tự nguyện của các chủ nhà vườn khi tham gia vào Đề án hỗ trợ, bảo vệ và phát huy giá trị nhà vườn đặc trưng trên địa bàn tỉnh”, ông Trần Song khẳng định.